Jak chcesz coś naprawdę zrozumieć spróbuj to zmienić – Kurt Lewin

Chód z kijami opiera się w znacznej mierze na wzorcach ruchowych zachodzących w płaszczyźnie strzałkowej, gdzie zarówno kończyny dolne, jak i górne poruszają się naprzemiennie w przód i w tył, co umożliwia ukierunkowany, dynamiczny ruch ciała do przodu. Z punktu widzenia biomechaniki, jest to czynność o charakterze rotacyjnym, w której dochodzi do złożonej koordynacji między segmentami ciała.
W trakcie chodu następuje cykliczne blokowanie i odblokowywanie stawów, czemu towarzyszą jednocześnie ruchy rotacyjne oraz kontrrotacyjne. Podczas fazy wykroku lewą nogą lewa strona miednicy przesuwa się do przodu względem prawej, co skutkuje rotacją miednicy w prawo (czyli w stronę nogi podporowej). Jest to zgodne z naturalnym wzorcem chodu, w którym miednica wykonuje rotację w płaszczyźnie poprzecznej, umożliwiając wydłużenie kroku oraz efektywniejszy transfer energii. W odpowiedzi na tę rotację dochodzi do przeciwstawnego ruchu obręczy barkowej – prawa strona klatki piersiowej i prawe ramię przesuwają się do przodu, co zapewnia równowagę i dynamikę ruchu.
Przemieszczenie się prawego ramienia do przodu nie wynika wyłącznie z pracy kończyny górnej, lecz przede wszystkim z rotacyjnego sprzężenia tułowia – rotacja miednicy inicjuje sekwencję rotacyjną wzdłuż kręgosłupa, która przenosi się na obręcz barkową. W ten sposób dochodzi do rotacji tułowia w lewo (przeciwnie do rotacji miednicy), co powoduje przesunięcie prawej strony klatki piersiowej do przodu i umożliwia naturalne przeniesienie prawego ramienia w kierunku ruchu.
Ten złożony mechanizm współdziałania rotacji jest kluczowy dla zapewnienia płynności i efektywności chodu z kijami. Brak tej koordynacji prowadzi do kompensacyjnych ruchów w innych płaszczyznach (najczęściej czołowej), co skutkuje utratą stabilności i energetyczną nieefektywnością lokomocji.
W prawidłowym wzorcu chodu – w tym podczas chodzenia z kijami – kluczową rolę odgrywa rotacja wewnętrzna i zewnętrzna w obrębie miednicy, stawów biodrowych oraz tułowia. W fazie przetaczania stopy po podłożu, kończyna dolna po stronie wykrocznej (np. lewa) wykonuje rotację wewnętrzną w stawie biodrowym, co umożliwia przesunięcie lewej strony miednicy do przodu i jej rotację w kierunku nogi podporowej (czyli w prawo). Jednocześnie kończyna po stronie podporowej (np. prawa) znajduje się w fazie rotacji zewnętrznej w biodrze, stabilizując miednicę i wspomagając jej rotację.
Brak odpowiedniego zakresu rotacji wewnętrznej w stawie biodrowym kończyny wykrocznej lub ograniczenia rotacji zewnętrznej w kończynie podporowej zaburzają naturalny mechanizm rotacyjny miednicy. Wówczas ciało poszukuje alternatywnych sposobów wykonania ruchu – najczęściej poprzez zwiększone wychylenia boczne tułowia w płaszczyźnie czołowej. Objawia się to jako kołysanie ciała z boku na bok, co stanowi kompensację dla braku rotacji w płaszczyźnie poprzecznej.
Podobnie w obrębie tułowia – jeśli dochodzi do ograniczenia rotacji kręgosłupa piersiowego (szczególnie w kierunku przeciwnym do rotacji miednicy), nie dochodzi do efektywnego przeciwrotacyjnego działania między górną a dolną częścią tułowia. W efekcie zamach ramion staje się ograniczony, a energia ruchu nie może być odpowiednio przekazywana wzdłuż łańcucha kinematycznego. Ruch staje się mniej sprężysty i mniej ekonomiczny, co w dłuższej perspektywie może prowadzić do przeciążeń.
Z biomechanicznego punktu widzenia kompensacyjne wychylenia w płaszczyźnie czołowej (np. nadmierne zgięcia boczne kręgosłupa) prowadzą do rozproszenia sił skierowanych do przodu. Zamiast efektywnego przesunięcia środka ciężkości w kierunku ruchu, energia lokomocyjna częściowo „ucieka” na boki, co skutkuje mniejszą stabilnością, obniżeniem prędkości chodu i zwiększonym wydatkiem energetycznym.
Dlatego optymalny zakres rotacji wewnętrznej i zewnętrznej w stawach biodrowych oraz zdolność do kontrolowanej rotacji kręgosłupa w płaszczyźnie poprzecznej są fundamentem ekonomicznego, zrównoważonego i bezpiecznego chodu z kijami.
Zrozumienie mechanizmów rotacyjnych zachodzących podczas chodu z kijami jest kluczowe dla opanowania prawidłowej techniki z optymalną prędkością marszu.

JAP